“Cái đẹp” là một yếu tố không thể thiếu trong mỗi con người! Nó giúp cho chúng ta biết sống tốt đẹp hơn, có ích hơn cho bản thân, gia đình và xã hội. Vì vậy, môn Mỹ thuật được đưa vào giảng dạy trong trường học nhằm tạo nên những cảm nhận đúng đắn về “Cái Đẹp” cho mỗi con người từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Mặt khác giúp học sinh yêu thích, trân trọng và giữ gìn "Cái đẹp", sáng tạo nên cái đẹp và có những định huớng cho tương lai của bản thân mình. Ngoài ra còn giúp các em học những môn học khác tốt hơn.

Vậy phải giáo dục "cái đẹp" đó cho học sinh như thế nào để ngoài việc cảm thụ được "cái đẹp" các em còn có thể vận dụng sự hiểu biết của mình vào sáng tạo, tạo nên những sản phẩm theo suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của bản thân một cách dễ dàng hơn.

Người xưa có câu “Nét chữ nết người” quả không sai. Chữ viết ngoài việc dùng làm thông điệp truyền tải thông tin còn biểu hiện ra trạng thái nội tâm của một người, do đó rèn chữ cũng như rèn người.

Trong các năm học gần đây giáo dục STEM đã và đang được triển khai tích cực trong ngành giáo dục cả nước nói chung và trường Tiểu học Hải Thanh nói riêng. Việc lồng ghép các môn học, bài học với nhau để học sinh được học tập một cách hứng thú, chủ động, được sáng tạo, được ứng dụng vào thực tế... Trong đó môn môn Mỹ thuật và môn Tiếng Việt đã được lồng ghép đạt được hiệu quả nhất định, cụ thể đó là kết hợp những bài trang trí chữ của môn Mỹ thuật với các bài viết chữ đẹp của môn Tiếng Việt.

Tầm quan trọng của chữ viết trang trí.

Tuy chữ viết là một nét đẹp truyền thống, nhưng ngày nay hầu như việc “rèn chữ” được xem như hình ảnh “hoài cổ” bởi tốc độ phát triển của khoa học công nghệ. Khi cuộc sống hiện đại có nhiều công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc viết lách, soạn thảo văn bản, nhiều người trong chúng ta thậm chí còn nói đùa rằng “cầm bút thấy run tay” vì đã quá lâu rồi, chúng ta quen bấm bàn phím máy tính, bàn phím điện thoại thay vì cầm một cây bút và “nắn nót” những dòng chữ. Trường hợp chủ yếu khiến chúng ta phải dùng bút ở thời đại hôm nay có lẽ là ký tên vào các loại giấy tờ.

Việc giáo dục tốt nhất đó là các thầy cô giáo làm tấm gương sáng cho các em học sinh noi theo. Các giáo viên của nhà trường thường xuyên viết chữ và trang trí bảng, nhất là vào những ngày lễ, kỉ niệm, các hoạt động trải nghiệm...

Giáo viên của nhà trường thường xuyên luyện chữ.

Các đoàn thể và giáo viên tích trang tri, viết bảng tin hoạt động Đội, nơi có nhiều học sinh qua lại và theo dõi.

Giáo viên kết hợp trang trí viết chữ vào các ngày kỉ niệm.

Giáo viên của nhà trường thường xuyên trang trí chữ, viết bảng

Bài học trên lớp.

Không phải ngẫu nhiên mà người Việt xưa có câu: “Nét chữ nết người”, họ xem việc luyện chữ rất quan trọng và ý nghĩa trong việc xây dựng hình thành nhân cách con người.

Một số nhà khoa học cho rằng việc viết tay sẽ đưa lại cho trẻ nhỏ những lợi ích ở hệ thần kinh. Việc viết tay sẽ kích thích trí não, giúp trẻ tập trung sâu hơn vào ngôn ngữ viết, việc viết tay giúp các trẻ đọc thông viết thạo nhanh hơn, vững hơn. Nhiều người cũng cho rằng việc luyện chữ đẹp sẽ góp phần đưa lại những kỹ năng liên quan tới việc tạo ra cái đẹp, đòi hỏi sự khéo léo của những ngón tay. Khi giáo viên dạy trẻ viết chữ kết hợp với sự sáng tạo đường nét, họa tiết sẽ làm cho trẻ thêm hứng thú với việc viết chữ, sáng tạo với các con chữ, làm các con chữ trở nên sinh động, sống động hơn hay gửi vào con chữ đó một vài thông điệp ý nghĩa.

Bài học môn Mỹ thuật trên lớp.

Sản phẩm làm báo tường.

Sản phẩm thực hành môn Mỹ thuật trên lớp.

Sự kết hợp bài học STEM và sản thực tế.

Sản phẩm bưu thiêp.

Sản phẩm trang trí bìa sách.

Văn hóa luyện chữ luyện người bằng niềm đam mê thư pháp

Giờ đây, nghệ thuật khắc chữ lên phiến đá đã trở nên xa lạ, nghệ thuật chấm ngòi bút vào lọ mực cũng trở nên “cổ lỗ”, hầu như chẳng còn ai dùng máy đánh chữ nữa… Cùng với nền văn minh hiện đại, luôn có những thứ bị bỏ lại gây nhiều tiếc nuối cho những thế hệ đã từng quen thuộc với nó. Những giá trị văn hóa mà chúng ta từng gửi gắm vào nét chữ viết tay cũng đang dần thay đổi trong thời đại mới, một sự thay đổi khác biệt hẳn so với hàng ngàn năm lịch sử viết lách của loài người trước đây.

Tuy nhiên bên cạnh đó, tại Việt Nam cũng có một phong trào rất hay, được đông đảo bạn trẻ yêu mến, đó chính là các câu lạc bộ thư pháp mọc lên khắp mọi nơi từ thành thị cho đến nông thôn. Các bạn trẻ hầu như yêu thích dùng cọ lông họa chữ để tạo nên những tác phẩm đẹp mắt cho riêng mình. Đây là loại hình giải trí thư giãn độc đáo mang lại nhiều lợi ích về tinh thần cho con người thay vì mải mê lướt điện thoại, mạng xã hội, chơi game…

Thư pháp là một loại hình nghệ thuật cao quý có tính phô diễn khí phách của con người. Nó bày tỏ được tâm thái, cảm quan của người viết, là nghệ thuật đạt mỹ cảm của con người, hướng đến nhân sinh quan với những giá trị đạo đức và mỹ học.

Khi thưởng thức những bức tranh bằng chữ người ta cảm thấy rất nhiều điều thú vị từ nội tâm, bởi vì nó không chỉ truyền tải được thông tin nhân văn, mà còn tạo cho con người một sự thu hút trong cách họa chữ. Khi chính tay mình viết thư pháp, lại càng có điều kiện chiêm nghiệm những thú vui trong bộ môn nghệ thuật độc đáo này. Bởi luyện chữ cũng chính là luyện Tâm, “vì con tim vui mà múa bút”. Khi tâm tập trung, nét chữ theo tay mà xuất hiện và tâm sẽ hiện trong chữ.

Mỗi tác phẩm thư pháp là một sự thể nghiệm về sức mạnh nội tâm của con người. Rèn thư pháp có thể giúp khơi dậy những tình cảm trong sáng lành mạnh, loại bỏ những suy nghĩ vẫn vơ và nhỏ nhen, khiến cho tâm hồn được rộng mở. Đây là loại hình vừa nâng cao năng lực thẩm mỹ vừa tạo hiệu quả trong rèn luyện tâm tình, tu thân dưỡng tính. Môn mĩ thuật và hoạt động trải nghiệm nhà trường đã tích hợp để tổ chức cho học sinh thực hiện rất hứng thú và sáng tạo có ý nghĩa giáo dục tốt.

Giáo viên hướng dẫn cách viết thư pháp trong HĐTN.

Học sinh viết thư pháp trong HĐTN “Ngày Tết quê em”

Học sinh hăng say thể hiện viết thư pháp trong HĐTN “Ngày Tết quê em”

Vì chữ viết có thể phản ánh nội tâm con người, nên việc rèn chữ là một nét đẹp truyền thống cần được duy trì và phát huy song song với việc ứng dụng công nghệ trong công việc đời sống. Và việc rèn thư pháp cũng rất hay, do đó nhà trường đã chỉ đạo và thực hiện việc tích hợp các hoạt động này vào các buổi trải nghiệm, hoạt động ngoài giờ lên lớp tạo điều kiện nhiều hơn để các em có cơ hội hòa nhập vào giá trị văn hóa truyền thống này, để hình thành nhân cách vững vàng khi bước vào đời thay vì dán mắt vào thế giới ảo như mạng xã hội, game, tránh xa các hệ lụy không mong muốn như tình hình bạo lực học đường, tự kỷ, cận thị… hiện nay.

Bài viết : Phạm Xuân Thế - GV dạy môn Mĩ thuật trường TH Hải Thanh